Het Reformatorisch Dagblad heeft onlangs een serie artikelen geplaatst over bestaanszekerheid. Journalist Johannes Visscher bezocht daarvoor de bijeenkomst Sterke Verhalen, Diepe Dialogen in Coevorden. Hij heeft er onder andere gesproken met een aantal ervaringsdeskundigen. Maar ook met wethouder Joop Slomp van de gemeente Coevorden en Mirjam Krutzen, bespaarcoach bij woningcorporatie Domesta.
Benieuwd naar de artikelen? Lees ze hieronder.
Interview Mirjam Krutzen:
Hulp voor burger die verstrikt raakt in regelingen
Als bespaarcoach bij woningcorporatie Domesta helpt Mirjam Krutzen huurders die amper rond kunnen komen. „De overheid denkt dat ieder mens zelfredzaam is. Maar dat is niet zo.”
Een man meldde zich onlangs in Emmen aan de balie van woningcorporatie Domesta; zijn scooter was stuk, hij was komen lopen. De Emmenaar wilde hulp bij het aanvragen van een energietoeslag. Hij leeft van een Wajong-uitkering, bedoeld voor mensen die in hun jeugd arbeidsongeschikt zijn geraakt. Eerder had de man per telefoon aan de bel getrokken bij Domesta, die coporatie verhuurt huizen in de gemeenten Coevorden, Hoogeveen en Emmen. „Een collega somde op wat hij aan documenten moest inleveren. Daar schrok de man van, hij vond het allemaal erg ingewikkeld. Hij trok het niet en legde de hoorn erop”, vertelt Mirjam Krutzen, bespaarcoach bij Domesta.
Ze ontfermde zich over de Emmenaar. „Hij kan heel weinig aan zijn hoofd hebben. Ik regelde de aanvraag voor de energietoeslag. Uiteindelijk kreeg de man 2600 euro op zijn rekening bijgeschreven.”
Werkloosheid
Het verhaal over de Wajonger uit Emmen staat niet op zichzelf. Telkens weer merkt Mirjam Krutzen dat huurders door de bomen het bos niet meer zien. Ze weten bijvoorbeeld nauwelijks dat ze aanspraak kunnen maken op „een woud” aan landelijke en gemeentelijke regelingen, die hun leven draaglijker kunnen maken. „De overheid denkt dat ieder mens zelfredzaam is, maar dat is echt niet zo. Armoede gaat vaak gepaard met andere problemen, zoals werkloosheid of echtscheiding. Dus mensen ervaren nogal eens chaos in hun hoofd. Pas ging ik langs bij een man met een kunstzinnig beroep. Hij zat drie jaar in de schuldsanering, was daar uitgekomen, maar kwam toch weer in de problemen. Bij hem thuis hing ergens een tasje met een stapel ongeopende rekeningen. Zo’n man heeft echt iemand nodig om de boel te ordenen.”
Laptop
Handig bij hulp aan mensen die het niet breed hebben, is de zogeheten VoorzieningenWijzer, legt ze uit. „Dat is een computerprogramma met daarin landelijke en gemeentelijke regelingen. Een consulent van de VoorzieningenWijzer gaat om tafel met een inwoner die moeite heeft zijn weg te vinden in allerlei regelingen. Samen gaan ze achter de laptop zitten. De consulent, die een speciale training heeft gevolgd, zoekt bijvoorbeeld uit of iemand in aanmerking komt voor huurtoeslag of zorgtoeslag. Mensen weten vaak niet dat de regels voor huurtoeslag in 2018 en 2020 zijn verruimd. Met hulp van de consulent kan iemand met terugwerkende kracht duizenden euro’s krijgen. Of neem de zorgverzekering; klanten kunnen aan het eind van het jaar overstappen naar een andere verzekeraar. De consulent kan aangeven of dat wel verstandig is. Per medicijn kan iemand uitleg krijgen: wordt die medicatie wel of niet vergoed?”
Broden
Ze probeert mensen af te helpen van onnodige tobberijen. „In Hoogeveen sprak ik een vrouw die van een bijstandsuitkering leeft. Eens in de twee weken krijgt ze op maandag van haar ouders drie broden, ter waarde van in totaal ongeveer 6 euro. De vrouw maakte zich veel zorgen. Moest ze die gift aangeven bij de gemeente? Zou een ambtenaar erachter komen? Ik heb gebeld met de gemeente. Toen bleek dat het geen enkel probleem was dat de vrouw die broden van haar ouders krijgt. Bijstandsgerechtigden mogen jaarlijks honderden euro’s aan spullen krijgen, zonder dat ze worden gekort op hun uitkering.”
Mirjam Krutzen adviseert mensen onder meer op het gebied van energiebesparende maatregelen. Samen met collega’s gaf ze eind vorig jaar tal van huurders een tas met spullen waarmee zij hun energiekosten binnen de perken kunnen houden. Dan gaat het bijvoorbeeld om tochtstrips, ledlampen en radiatorfolie. „Nog niet zo lang geleden sprak ik een vrouw die de kachel op nul zette, als ze van huis vertrok. Ze dacht daarmee geld te besparen. Ik heb haar duidelijk gemaakt dat haar actie niet handig is. Want als die kachel vanaf nul een huis weer warm moet stoken, kost dat veel energie. Beter is, bijvoorbeeld een uur voor het slapen gaan, de kachel op een graad of 16 te zetten.”
Bedot
Slechte beheersing van de Nederlandse taal leidt er vaak toe dat mensen vastlopen, weet de bespaarcoach. Zij weten zich geen raad met formulieren. Of lopen het risico bedot te worden. „Ik kwam in aanraking met een meisje van een jaar of 16. Ze is een dochter van ouders die het Nederlands niet machtig zijn. Dat meisje had een energiemaatschappij aan de lijn gehad. Ze kreeg een zogenaamde aanbieding voorgeschoteld en trapte in de val. Haar ouders bleken met het nieuwe contract duurder uit te zijn. Ik heb die energiemaatschappij gebeld en heb geklaagd dat hun manier van doen voor geen meter deugt. Het is onbehoorlijk dat soort zaken te regelen met een minderjarig meisje. Gelukkig kon de deal worden teruggedraaid.”
Achter de voordeur treft ze vaak veel ellende. „In Coevorden kwam ik thuis bij een man uit het Midden-Oosten. Hij bleek in elkaar te zijn geslagen door een knokploeg uit de buurt. Hij liep daarbij zelfs hersenletsel op. De man wilde weg, naar een andere plek in Coevorden. Ik keek in zijn ogen, die straalden zo veel stress uit. Ik heb er bij hulpverleners op aangedrongen snel een vervangende woning voor de man te zoeken.”
Bedankmailtje
Blij is Mirjam Krutzen als ze sores van mensen kan verlichten. „Een oudere vrouw in Emmen beweerde dat ze geen aanspraak kon maken op een energietoeslag van 1300 euro. De vrouw ontving geen volledige AOW, omdat ze in het buitenland had gewerkt. Ik heb de zaak nog eens uitgezocht en legde contact met de gemeente Emmen. Toen bleek dat die vrouw tóch recht had op die 1300 euro. Op een zaterdagochtend kreeg ik een bedankmailtje van de vrouw. Ze schreef me: „Hier spreekt een blij mens.””
———————————————————————————————————————————————————————————————
PvdA-wethouder bezorgd over armoede:
„Ik wil geen kind met lege maag op school”
„Tegen het eind van de maand heb ik moeite om voldoende eten op tafel te zetten”, vertelde iemand in de schuldsanering enkele weken geleden aan Joop Slomp, PvdA-wethouder in Coevorden. De ontboezeming zit de politicus dwars.
„Ik hoor dat kinderen met een lege maag naar school komen”, vertelt wethouder Slomp, verantwoordelijk voor armoedebeleid. „Zo’n samenleving wil ik niet. Gezinnen zouden zich geen zorgen moeten maken over basale zaken als voldoende eten, een goede zorgverzekering en een dak boven je hoofd. Maar helaas is de praktijk anders.”
Bestaanszekerheid is lang niet voor alle 35.000 inwoners van Coevorden een vanzelfsprekende zaak. Honderden gezinnen in de gemeente in het zuiden van Drenthe leven krap bij kas. In 2022 ontvingen 26,9 op de 1000 inwoners van Coevorden een uitkering, blijkt uit cijfers van het CBS. Ter vergelijking: in het westelijker gelegen Staphorst staat de teller op 10,4 op de 1000. Dat nogal wat burgers in onder meer Drenthe krap bij kas zitten, is historisch verklaarbaar, schetst wethouder Slomp. „Deze regio is veenkoloniaal gebied, waar vroeger turf werd gewonnen. Met de komst van andere energiebronnen ging de turfwinning na de Eerste Wereldoorlog in korte tijd ter ziele. Veel arbeiders waren slecht opgeleid, kwamen in de problemen en raakten werkloos. Die werkloosheid ging voort van generatie op generatie.”
Nogal wat burgers hebben amper fiducie in politiek Den Haag, merkt Slomp, zelf opgegroeid in een boerengezin. „In onze regio heerst vaak niet veel vertrouwen in de instituties. Dan druk ik me diplomatiek uit. In een wijk als Tuindorp in Coevorden woont afgehaakt Nederland. Bij landelijke verkiezingen is de opkomst daar slechts zo’n 25 procent. In nogal wat gezinnen stapelen de problemen zich op. Denk aan werkloosheid, opgebouwde schulden, gebrek aan diploma’s. Inwoners overlijden in Tuindorp naar verhouding eerder, nogal eens door veelvuldig gebruik van tabak, alcohol en drugs. Er wonen daar ook mensen met een migratieachtergrond, maar dan gaat het niet om tientallen procenten.”
Voor minderbedeelden –burgers met een inkomen tot 110 procent van het sociaal minimum– heeft Coevorden diverse extra’s in petto, geeft Slomp aan. Ze krijgen dan een zogeheten Doe-Mee-Pas. „Onze inwoners kunnen een abonnement krijgen op een sportvereniging, kinderen kunnen gratis op zwemles.” Ook geeft de Drentse gemeente op zo’n vijftien uitgiftepunten gratis hygiëneproducten, zoals maandverband, aan minima.
Burgers die ondersteuning van de gemeentelijke overheid willen, kunnen in een bureaucratisch doolhof belanden, beseft de PvdA-wethouder. „Niet iedereen is digitaal vaardig. We proberen mensen wegwijs te maken tijdens bijvoorbeeld inloopspreekuren. Minima kunnen, ook via vakbonden, hulp krijgen bij het invullen van allerlei formulieren.”
Lastig
Het verschaffen van extra’s aan minderbedeelden is „best lastige materie”, stelt de wethouder, die eerder jarenlang actief was als raadslid. Burgers te veel pamperen is problematisch, erkent Slomp. „Je wilt mensen stimuleren een stap vooruit te zetten. Werk met een fatsoenlijk inkomen heeft de voorkeur boven een uitkering. Als gemeente kunnen we een gebrek aan inkomen niet volledig compenseren. Mensen moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Ik denk aan een gezin dat slachtoffer was van de toeslagenaffaire. Die mensen zijn financieel geholpen. Maar ze toonden ook zelf inzet. In korte tijd wisten ze een baan met voldoende inkomen te krijgen. Nu leidt het gezin met twee kinderen een leuk leven.”
Niet zelden voelen inwoners schaamte over hun armoedige bestaan, merkt de wethouder uit Coevorden, een gemeente die bestaat uit 28 kernen. „Binnen onze gemeentegrenzen bevinden zich twee kledingbanken, waar gratis kleren zijn te krijgen. Eentje in de stad Coevorden, de andere enkele tientallen kilometers verderop in het dorp Schoonoord. Mensen die in Coevorden wonen, rijden nogal eens naar de kledingbank in Schoonoord. En andersom. Zo willen ze voorkomen dat ze bij de kledingbank bekenden uit de buurt tegenkomen. Ik kan daar wel in meevoelen.”
———————————————————————————————————————————————————————————————
Interview vrouw uit Drenthe:
„Bloemkool voor 2 euro te duur”
Ze let scherp op prijzen, op vakantie gaat ze niet. Een 58-jarige Drentse vrouw, die anoniem wil blijven, leeft van een uitkering en zit krap bij kas. „Ik was 33 jaar actief als administratief medewerker. Zo’n zes jaar geleden viel ik met mijn fiets. Sindsdien kan ik mijn rechterarm beperkt bewegen. Het hersteltraject heeft veel met me gedaan. Ook omdat eerst de verkeerde diagnose was gesteld. Ik ben afgekeurd en ontvang een WIA-uitkering. Die is met een toeslag aangevuld tot het sociaal minimum. Ik ben gescheiden en woon in een rijtjeswoning in een stad in Drenthe. Mijn twee kinderen zijn het huis al uit. Van zo’n 50 euro per week moet ik zien te leven. Dat geld gaat op aan eten, drinken en kleding. Ik heb een potje voor geld dat ik in de toekomst wil gebruiken voor het vervangen van kozijnen.
Eieren
Ik doe gericht boodschappen. Een bloemkool voor 1,29 kan nog. Kost-ie 2 euro, dan koop ik hem niet. Te duur. Eieren koop ik bij een eierboer in de buurt. Tien eieren kosten daar 1,80 euro. Dat is een stuk goedkoper dan in de supermarkt. Ik ben creatief in koken en gooi nooit iets weg. In mijn moestuintje groeien onder meer aardbeien. Die hoef ik dan niet in de supermarkt te kopen. Ik wil anderen op hun verjaardagen wat geven, al is het maar iets kleins. Een bosje bloemen, iets lekkers voor onder de douche. Maar dat soort spullen gun ik mezelf nauwelijks. De kachel staat op 16,5 graden. Zo bespaar ik energie. Ik zit vaak onder een dekentje op de bank. En ik loop me vaak warm tijdens wandelingen. Ik maak nauwelijks aanspraak op diverse geldpotjes van de gemeente, omdat ik een eigen woning heb met overwaarde, wat als vermogen wordt gezien. Ik rijd in een auto uit 2008 en tank eens per maand voor 70 euro. Een auto geeft me wat vrijheid. Ik reis ergens heen en ga lekker wandelen. Een overnachting buitenshuis boek ik niet, dat is te duur. Ik doe onbetaald vrijwilligerswerk. Zo’n twee keer per week help ik als taalcoach anderstaligen. Ook ga ik wekelijks langs bij een gezin dat ondersteuning nodig heeft. Het is lastig als er spullen kapot gaan. De aanschaf van een nieuw apparaat slaat een groot gat in mijn begroting. Onlangs was mijn stofzuiger kapot. Mijn buurman probeerde die te repareren, maar dat ging niet. Gelukkig had hij nog een oude stofzuiger op zolder staan. Die mocht ik hebben. Of ik wel eens moedeloos ben? Ik heb soms het gevoel dat ik buiten de maatschappij sta. Dat raakt me. Wanneer mensen vragen: „Ga je ook nog op vakantie?” antwoord ik: „Nee, ik blijf thuis.” Ik wil dan niet zeggen: „Ik heb geen geld voor een vakantie.” Ik hoef niet zielig gevonden te worden. Ik probeer positief te blijven